O ile zdrożeje prąd w 2023 roku?

Ola Tomaszek / 2023-01-03 / Ze świata PV

To pytanie które każdego dnia stawia sobie miliony Polaków i właścicieli firm. Jakie są prognozy? Co wpływa na podwyżki prądu? Sprawdź!

Ostatni rok to dla Europejczyków, a w jeszcze większym stopniu dla Polaków, trudny czas pod względem finansowym. Gwałtownie rośnie inflacja, przez co ceny w sklepach są coraz wyższe. Rosną też ceny paliwa, gazu i prądu. Nas szczególnie interesuje podwyżka prądu w kontekście aktualnych cen, a jeszcze bardziej wysokości kosztów w roku 2023. Ile zdrożeje prąd w 2023 roku i czy możliwe jest uniknięcie podwyżek? Jak przeciwdziałać rosnącym kosztom użytkowania energii? Odpowiedzi na te i inne ważne pytania znajdują się w poniższym tekście.

Ze stopniowym wzrostem cen prądu mamy do czynienia od wielu lat. Niemniej w 2022 podwyżki prądu byłby wyjątkowo wysokie. Szereg czynników politycznych i ekonomicznych sprawił, że podwyżka cen prądu była znacząca, i co gorsza, nagła.

Cena za kwh jest zależna od wielu czynników. Znaczenie mają region Polski, dostawca energii, koszty dystrybucji w danej lokalizacji i wiele więcej czynników. Niemniej na podstawie danych dystrybutorów można stwierdzić, że koszt miesięczny za energię elektryczną był o ok. 200 zł wyższy niż rok wcześniej. Obliczenia przeprowadzono dla przeciętnej rodziny 4-osobowej, przy założeniu, że jej roczne zużycie energii elektrycznej to 2400 kWh.

Podwyżka prądu w 2022 to niemiłe zaskoczenie dla osób prywatnych, rolników, przedsiębiorstw, i wszelkich instytucji. Dla wielu osób podwyżka cen prądu oznacza konieczność znacznego oszczędzania energii, a w przypadku podmiotów prawnych zagrożona jest płynność finansowa. Normą jest już dzisiaj cięcie kosztów i szukanie oszczędności wszędzie, gdzie to tylko możliwe. Warto przy tym zaznaczyć, że w 2022 roku konsumenci energii elektrycznej są w pewnym stopniu chronieni za sprawą obniżenia podatku VAT na prąd do 5% i zdjęcia akcyzy za energię elektryczną. Gdyby nie to, cena za kwh byłaby jeszcze wyższa.

Przyczyny podwyżki cen prądu w 2022

Aby móc oszacować, jaka będzie cena prądu w 2023, trzeba najpierw przyjrzeć się przyczynom podwyżek cen prądu w 2022. Niestety jest ich wiele, a nie wszystkie są oczywiste. Podwyżki cen prądu w 2022 roku wynikały między innymi z następujących czynników:

• Wzrost ceny giełdowej węgla – w 2020 roku średnia cena prądu na Towarowej Giełdzie Energii wynosiła ok. 240-250 zł za MWh. Natomiast w 2022 roku cena wynosiła już od 1200 do ponad 1500 zł za MWh. To ogromny wzrost cen prądu, wynikający z wielu czynników, takich jak wyczerpujące się złoża węgla, przerwy w  łańcuchach dostaw spowodowane COVID-19, czy problemy w dostawach wywołane wojną w Ukrainie. Polska energetyka opiera się głównie na węglu, stąd podwyżka cen węgla przekłada się na podwyżkę prądu, windując ceny wyjątkowo wysoko.

• Konieczność oszczędzania surowca – powyżej wspomniano, że borykamy się z problemem niedoboru węgla. Konsekwencji tego stanu rzeczy jest wiele. W Polsce węgiel stanowi główny surowiec energetyczny, w tym powszechnie stosowany materiał opałowy. Od dostępności węgla uzależnione jest bezpieczeństwo energetyczne wielu ludzi. Dlatego też wdrożono plan oszczędności węgla. Ilość węgla dostępnego w sprzedaży jest tak mała, że wiele osób ma problem, by w ogóle go kupić. Duży popyt przy niewielkiej podaży przekłada się na dalszy wzrost cen węgla, a tym samym również na podwyżkę cen prądu.

• Wysokie ceny innych źródeł energii, w tym gazu – jeśli chodzi prąd, ceny pozostają pod wpływem wielu czynników, w tym również kosztów zakupu innych surowców. Wojna w Ukrainie spowodowała ograniczenie podaży gazu, ze względu na zerwanie umów z Rosją – jednym z największych na świecie dostawców tego surowca. Wzrost cen jednego surowca oznacza zwykle zmniejszenie na niego popytu i przerzucenie uwagi konsumentów na inny surowiec – w tym wypadku węgiel. W konsekwencji rosną ceny węgla, z którego wytwarzana jest energia elektryczna, co przekłada się na wyższą cenę prądu za kw.

• Niski kurs złotego – handel surowcami w głównej mierze odbywa się w dolarach, ewentualnie w euro. Tak czy inaczej, w walucie obcej. Aby dokonać zakupu surowca, polscy dystrybutorzy muszą wymienić złotówki na walutę obcą. Niestety od początku roku kurs złotówki znacząco stracił na wartości. Oznacza to, że aby otrzymać określoną kwotę w walucie obcej, trzeba wydać o wiele więcej złotówek. Innymi słowy, zakup jakichkolwiek towarów w walucie obcej oznacza dla polskich podmiotów o wiele większy wydatek niż jeszcze rok temu. Przerzucając koszty na odbiorców, dystrybutorzy podwyższają ceny prądu.

Składowe ceny prądu za kwh

Przewidzenie, jaka będzie cena energii elektrycznej 2023, czy tym bardziej w kolejnych latach, nie jest proste, ze względu na mnogość składników ceny prądu. Otóż cena za kWh to wypadkowa kilku czynników, takich jak:

• koszt zakupu energii elektrycznej przez dystrybutora na giełdzie,
• podatek VAT,
• akcyza,
• opłata mocowa,
• opłata OZE,
• marża dystrybucyjna,
• koszt przesyłu energii,
• opłata kogeneracyjna.

Stawki niemal każdej powyższej opłaty są zmienne. Jeśli rosną, ma miejsce podwyżka cen prądu. W dalszej części tekstu omawiamy zmiany w zakresie wartości poszczególnych opłat, ich zmiany w 2022 roku oraz przewidywane zmiany w przyszłości.

Podwyżka cen prądu wstrzymywana przez URE

Warto w tym miejscu zauważyć, że rynek energetyczny w Polsce jest częściowo regulowany. Oznacza to, że podwyżka prądu w 2022 czy 2023 nie jest wprost proporcjonalna do kosztów ponoszonych przez dystrybutorów i nie odbywa się na narzuconych przez nich zasadach. Aby dokonać podwyżki, dystrybutor musi otrzymać zgodę URE – Urzędu Regulacji Energetycznej.

Zgody na podwyżkę cen energii wydawane są z pewnym wyprzedzeniem. Dlatego też już od kilku miesięcy ważą się losy cen prądu w 2023 roku. W sierpniu 2022 najwięksi dystrybutorzy energetyczni w kraju złożyli do URE wnioski o zgodę na wysokie podwyżki cen prądu. Ostatecznie zatwierdzono podwyższenie taryfy o 37% z powodu podwyżki kosztów energii i o 8% ze względu na podwyższone koszty dystrybucji prądu. Jak widać, wzrost cen prądu będzie znaczny, jednak i tak niższy niż moglibyśmy się spodziewać w sytuacji, w której zgoda URE nie byłaby wymagana.

Podwyżka prądu 2023 nieunikniona?

Podwyżka prądu w ciągu ostatniego roku była bardzo wysoka. Niestety rosną obawy, że cena kWh 2023 będzie jeszcze wyższa. Co więcej, niektórzy przewidują nawet jeszcze większe podwyżki cen prądu.

Na ten moment większość wskaźników jest negatywna. Na pierwszy plan wysuwa się opisana powyżej decyzja URE o wydaniu zgody na podwyższenie taryf przez operatorów. Co więcej, w 2022 roku ceny są obniżone ze względu na czasową likwidację akcyzy i obniżenie podatku VAT do 5%. Odbywa się to w ramach rządowej tarczy inflacyjnej. Jak na razie nie wiadomo, czy tarcza zostanie przedłużona na 2023 rok.

Opłata mocowa, OZE i inne koszty dodatkowe

Powyżej opisaliśmy już kwestię kosztów zakupu energii elektrycznej przez dystrybutorów. Koszty te rosną, a wraz z nimi cena prądu za kW. Kwestia VAT-u i akcyzy nie jest jeszcze jasna. Marża dystrybutorów i koszt przesyłu energii to koszty, które zwykle utrzymują się na względnie stałych poziomach.

W 2022 roku podwyższeniu uległa opłata kogeneracyjna. Jest to opłata naliczana w celu wsparcia elektrowni elektrycznych. W sytuacji wzmożonego zapotrzebowania na energię i mniejszej dostępności surowców koszty te rosną. Zakładając dalsze trwanie wojny w Ukrainie i zbliżającą się recesję, niestety wiele wskazuje na dalszy wzrost opłaty w 2023 roku.

W 2021 do rachunków za prąd zaczęto doliczać również opłatę OZE. O ile w 2021 roku wynosiła ona 0,0022 zł za 1 kWh, o tyle w 2022 już jedynie 0,0009 zł za kWh. Plany odnośnie wysokości tej opłaty w 2023 nie są jeszcze znane.

W ramach zapewnienia obywatelom i przedsiębiorcom stałego dostępu do energii ustanowiono również opłatę mocową. Jej celem jest zapobieganie przerwom w dostawie prądu. Służąca bezpieczeństwu energetycznemu opłata mocowa w jeszcze większym stopniu jest uzależniona od dostępności surowców i zdolności wytwarzania energii przez podmioty za to odpowiedzialne. Tym samym w obecnej sytuacji w zasadzie nieuniknione jest podwyższanie tej opłaty. Wysokość jest w tym przypadku zależna od zużycia prądu i w 2022 roku wahała się od 2,37 zł do 13,25 zł. W 2023 roku opłata wyniesie od 2,38 do 13,35 zł.

Limity zużycia energii i maksymalna cena prądu 2023

W ramach walki z podwyżkami cen prądu powstał projekt rządowy, mający odciążyć nieco obywateli. Postanowiono zamrozić ceny prądu. Ustalono jednak limity zużycia energii, powyżej których cena za kWh zostanie zamrożona. Innymi słowy, za użytkowanie energii w ramach określonego limitu w 2023 roku użytkownicy będę płacić cenę za kWh z 2022 roku. Limity dotyczące zużycia rocznego przedstawiają się następująco:

• 2000 kWh – dla wszystkich gospodarstw.
• 2600 kWh – dla gospodarstw zamieszkiwanych przez osoby posiadające orzeczenie o niepełnosprawności.
• 3000 kWh – dla rodzin dysponujących Kartą Dużej Rodziny oraz dla rolników.

W przypadku przekroczenia progu cena kWh 2023 będzie odpowiadać stawce rynkowej, przy czym nie może być wyższa niż 693 zł za 1 MHw. Jest to wynik ustawy wprowadzającej maksymalną cenę energii.

Ile zdrożeje prąd w 2023 roku – szacunki analityków

Brak jakichkolwiek form wsparcia dla użytkowników energii elektrycznej oznaczałby, że cena prądu 2023 wyniosłaby nawet o kilkaset procent więcej niż w roku 2022. Koszt energii elektrycznej na giełdzie i wysokość opłaty mocowej to główne czynniki odpowiedzialne za aktualne wzrosty i największe czynniki ryzyka, jeśli chodzi o przyszłe wzrosty.

Analitycy Banku Citi Handlowego oszacowali, ile zdrożeje prąd w 2023 roku, uwzględniając wprowadzone projekty wsparcia dla użytkowników. Jak wskazują, w 2022 średnia cena prądu za MWh wynosi około 406 zł. Natomiast ewentualna podwyżka prądu 2023 zostanie zatrzymana na poziomie 693 zł za MWh, co jest wynikiem specjalnej ustawy określającej maksymalną cenę energii elektrycznej. Oznacza to wzrost cen prądu o około 70%, czyli wciąż bardzo odczuwalny dla konsumentów. Jednak cena ta dotyczy jedynie nadwyżek ponad poziomy progów, dla których ceny prądu zostały zamrożone. Analitycy wskazują, że biorąc pod uwagę cenę równą stawce za 2022 rok, w przypadku zużycia energii elektrycznej w ilości 2 MWh rocznie i maksymalną stawkę za nadwyżki w wysokości 693 zł za MWh, cena energii elektrycznej 2023 przeciętnie będzie wyższa o około 11 procent.

Podwyżka prądu o 11 procent nie przeraża aż tak, jak początkowe szacunki, mówiące o kilkudziesięciu lub nawet kilkuset procentach. Wciąż jednak jest to największa podwyżka cen prądu od lat. Co więcej, środki budżetowe są wyczerpywalne, przez co nie wiadomo, jak długo będą obowiązywały programy wsparcia, zwłaszcza w obecnej formie. Co więcej, w końcu zlikwidowana zostanie tarcza antyinflacyjna, znosząca akcyzę i obniżająca VAT. Oznacza to, że jeśli chodzi o prąd, ceny w kolejnych latach prawdopodobnie będą rosnąć. Jak się przed tym uchronić?

Jak się uchronić przed podwyżką cen prądu?

Korzystanie z energii elektrycznej dostarczanej z sieci oznacza zależność od aktualnych cen prądu. Te natomiast od lat nieustannie rosną i nic nie wskazuje, aby trend miał się zmienić. Mało tego, podwyżki prądu są coraz większe. Istnieje jednak sposób, aby się przed tym uchronić. Jest nim fotowoltaika. Panele słoneczne to niezależność energetyczna, pozwalająca produkować darmową energię. Za sprawą własnego magazynu energii elektrycznej można całkowicie uniezależnić się od sieci, korzystając z prądu własnej produkcji nawet w nocy i zimą.

Trudno udzielić jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, ile zdrożeje prąd w 2023 roku. Biorąc pod uwagę zapowiedziane podwyżki, aktualne trendy i programy wsparcia dla użytkowników, szacuje się, że będzie to około 11 procent. Warto przy tym pamiętać, że rynkowa cena prądu rośnie zdecydowanie szybciej i prędzej czy później dotknie to nas wszystkich. Warto zatem już dzisiaj zabezpieczyć się na przyszłość, inwestując w dotowaną ze środków budżetowych fotowoltaikę. Dzięki własnym panelom przestaniesz śledzić cenę energii elektrycznej, ponieważ nie będzie ona miała już dla Ciebie żadnego  znaczenia.