Rodzaj pompy ciepła zależy od dolnego źródła ciepła, z którego pobierana jest energia. Wyróżniamy 3 podstawowe rodzaje pomp: powietrzne, gruntowe oraz wodne.

COP to chwilowy współczynnik wydajności urządzenia. Wyrażany jest stosunkiem ilości dostarczonego do budynku ciepła do ilości pobranej przez urządzenie energii elektrycznej.

Większość producentów wymaga w okresie gwarancyjnym wykonywania corocznych przeglądów w celu zachowania gwarancji na urządzenie.
Pompy ciepła przy poprawnym doborze, montażu oraz wysterowaniu parametrów pracy dla potrzeb konkretnego obiektu są urządzeniami niewymagającymi dodatkowej obsługi.
Warto jednak wykonywać przeglądy instalacji grzewczej, które pozwala na zachowanie wysokiej efektywności pracy urządzenia oraz zdiagnozowanie i wyeliminowanie ewentualnych usterek na wczesnym etapie.

Dostępne dziś na rynku powietrzne pompy ciepła, szczególnie te renomowanych marek, można zaliczyć do urządzeń cichych, ale wciąż generujących lekki szum. Producenci stosują różne rozwiązania, by jak najbardziej go zmniejszyć, np. dodatkowe wygłuszenia i ocieplenia urządzenia, specjalnie zaprojektowany kształt łopat wentylatora czy programy modulujące prędkość wentylatora. Rekordziści osiągają poziom mocy akustycznej na poziomie nawet 40 dB(A)!

Należy jednak pamiętać, że nawet najlepiej wygłuszona jednostka zamontowana w niepoprawny, niezgodny z instrukcją montażu sposób lub w nieodpowiednim miejscu
(np. przy wewnętrznym narożniku budynku) będzie generowała zwiększony poziom hałasu. Może to skutkować naruszeniem Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. regulującego maksymalny dopuszczalny hałas na granicy działki.

Podstawowym parametrem służącym do oceny wydajności pomp ciepła są współczynniki COP i SCOP. Pierwszy z nich obrazuje chwilowy współczynnik ilości ciepła dostarczonego przez pompę do ilości potrzebnej w tym celu energii elektrycznej. Przykładowo: COP 5.0 oznacza, że dla 5kWh energii cieplnej dostarczonej przez urządzenie, zużyte zostanie tylko 1kWh energii elektrycznej, pozostałe 4kWh energii pobrane zostaną ze środowiska będącego dolnym źródłem energii. Należy jednak mieć na uwadze, że COP jest chwilowym współczynnikiem zmieniającym się przy każdej zmianie parametrów pracy, dlatego należy zwrócić uwagę dla jakich parametrów producent podaje wartości tego współczynnika, np. A0/W35 lub A7/W45.

O ile COP daje nam informację, jak efektywnie urządzenie pracuje w konkretnych warunkach w danym momencie, to współczynnik SCOP daje nam informacje o efektywności urządzenia w określonym czasie, np. miesiąc, sezon grzewczy czy rok kalendarzowy, dzięki czemu dostajemy lepiej zobrazowaną wydajność urządzenia dającą możliwość dokładniejszego ich porównania, niestety nie wszyscy producenci chętnie podają ten parametr w swoich kartach katalogowych.

Kolejnym bardzo pomocnym narzędziem są również karty pracy urządzenia, pozwalają one porównać możliwości pracy urządzenia przy różnych temperaturach. Jest to ważna informacja szczególnie w przypadku, gdy bierzemy pod uwagę możliwości i wydajność pracy urządzeń w ujemnych temperaturach.

Zgodnie z zapisami tzw. ustawy F-gazowej, w przypadku urządzeń niehermetycznie zamkniętych (czyli typu split), zakupu może dokonać wyłącznie firma posiadająca certyfikat F-gazowy dla przedsiębiorstwa lub posiadająca umowę zlecającą montaż przez podmiot posiadający certyfikat F-gazowy. Wyjątkiem jest zakup takich urządzeń w celach dystrybucyjnych, w takim wypadku konieczne do zakupu jest oświadczenie o dalszej odsprzedaży urządzenia.

Do montażu pomp ciepła typu Split konieczne jest posiadanie uprawnień I grupy SEP z zakresu Eksploatacji oraz Dozoru oraz certyfikatu F-Gazowego dla personelu. W przypadku montażu pomp ciepła typu monoblok konieczne jest posiadanie uprawnień I grupy SEP z zakresu Eksploatacji oraz Dozoru, certyfikat F-gazowy nie jest wymagany. Natomiast w przypadku konieczności wykonania prac serwisowych wymagających ingerencji w obieg czynnika roboczego serwisant musi posiadać poza uprawnieniami SEP również certyfikat F-Gazowy.

Nie, do zakupu urządzeń takich jak pompy ciepła typu monoblok, zgodnie z zapisami tzw. ustawy F-gazowej, nie są wymagane żadne uprawnienia ani certyfikaty. W tym wypadku kupno pompy ciepła nie różni się od zakupu lodówki.
Sprawa komplikuje się w przypadku zakupu pomp ciepła typu split. W tym wypadku firma, która chce dokonać zakupu takiego urządzenia nie musi posiadać specjalnych uprawnień, ale wymagane jest posiadanie certyfikatu F-gazowego dla przedsiębiorcy (dotyczy to również osób samodzielnie prowadzących działalność gospodarczą).

Wyjątek stanowią urządzenia zakupione w celu dalszej odsprzedaży – np. dystrybutorzy lub hurtownie, w takim wypadku sprzedaż odbywa się na podstawie umowy dystrybucyjnej lub oświadczenia o dalszej odsprzedaży urządzenia, w którym nabywca deklaruje, że nie będzie montował tego urządzenia i nie będzie ingerował w układ czynnika chłodniczego.
W przypadku, gdy kupić pompę ciepła kupić chciałby klient końcowy, dostarczyć musi skan umowy na wykonanie usługi montażu zawartej z firmą posiadającą stosowny certyfikat dla przedsiębiorstw lub skan umowy zawartej z osobą fizyczną posiadającą certyfikat dla personelu.

Podczas pierwszego uruchomienia urządzeń splitowych marki Viessmann, ekipa serwisowa bezpłatnie wykonuje czynności związane z układem chłodniczym (np. kielichowanie przewodów chłodniczych, wykonanie próby ciśnieniowej itp.), dzięki czemu nie wymagane jest od ekipy monterskiej posiadanie uprawnień F-Gazowych podczas montażu.
Należy jednak pamiętać, że przed przyjazdem ekipy serwisowej firmy Viessmann konieczny jest uprzedni montaż jednostek pompy ciepła oraz dodatkowego wyposażenia hydraulicznego oraz elektrycznego, przeprowadzenie wszystkich przewodów chłodniczych, elektrycznych i hydraulicznych oraz napełnienie i odpowietrzenie obiegu wtórnego.

W celu zabezpieczenia monoblokowej pompy ciepła przed zamarzaniem można skorzystać z jednego z poniższych rozwiązań:
1. Zastosowanie przeciwzamrożeniowych zaworów upustowych
2. Zamontowanie dodatkowej pompy obiegowej z niezależnym zasilaniem, np. akumulator typu UPS lub agregat prądotwórczy.
3. Napełnienie instalacji glikolem propylenowym, jest to alkoholowy roztwór bezpieczny dla zdrowia i życia, którego temperatura zamarzania przy stężeniu 40% wynosi -25°C.
Należy jednak upewnić się czy producent pompy ciepła dopuszcza użytkowanie glikolu lub czy nie wymaga zastosowania dodatkowego osprzętu.

SolarEdge Backup Interface współpracuje tylko z falownikami SolarEdge Home Hub (RWB48).

Wbudowany backup mają falowniki Goodwe ET, Sungrow SH….RT, SMA STP Smart Energy.
Przy zastosowaniu zewnętrznych dodatkowych urządzeń, również Fronius GEN24, Huawei SUN2000 L1 oraz M1, SolarEdge.

Falowniki hybrydowe GoodWe są dostępne w dwóch zakresach mocowych – 5-10kWh (seria ET PLUS+) oraz 15-30kWh (ET).

ET to falownik hybrydowy. Z kolei BT to falownik typu retorfit (inaczej nazywany bateryjnym), który nie posiada wejść DC od strony modułów. Służy jedynie do obsługi magazynu energii (ładowanie i rozładowanie) oraz funkcji back-up.

Goodwe ET (moce 5-10kWh oraz 15-30kWh) oraz Sungrow seria SH.

Oczywiście, istnieje taka możliwość.

Aktualnie w ofercie mamy wiele falowników z funkcją back-up, jednak jest ona realizowana na wiele sposobów.

Falowniki z wbudowanym wyjściem backup:
- GoodWe:
seria ET Plus+ - moce 5-10kW, seria ET - moce 15-29,9kW, sseria BT (retrofit) - moce 5-10kW.
- SMA Sunny Tripower Smart Energy - moce 5-10kW
- Sungrow SH…RT - moce 5-10kW

Falowniki z opcjonalną funkcją back-up przy zastosowaniu zewnętrznych urządzeń:
- Fronius Symo GEN24 - moce 3-10kW – należy zastosować zewnętrzny układ rozłączania który można zbudować samemu lub zakupić gotowy (sam Fronius nie oferuje gotowych rozwiązań tego typu).
Warto tutaj wspomnieć że seria GEN24 ma wbudowaną funkcję PV POINT, czyli możliwość zasilania odbiorników 1-fazowych w przypadku zaniku sieci AC - mimo nie posiadania magazynu energii (o ile jest wystarczająca produkcja z modułów).
Ważne! W falownikach Fronius GEN24 funkcję FULL BACKUP można zastosować tylko przy mocach 6-10kW. Dla falowników 3-5kW nie można tego zrealizować.

- Huawei SUN2000-…KTL-M1 (trójfazowe moce 3-10kW) oraz SUN2000-…KTL-L1 (jednofazowe 2-3,68kW) – należy zastosować Huawei Backup Box – wersję B1 dla trójfazowych serii M1 lub wersję B0 dla jednofazowych serii L1.

- SolarEdge Home Hub SE…K-RWB48 - moce 5-10kW – należy zastosować SolarEdge Home Backup Interface BI-NEUNU3P-01.

To, czy dany falownik ma możliwość łączenia się z siecią WiFi, można sprawdzić w karcie katalogowej lub instrukcji.

Jednak nie wszystkie falowniki posiadające możliwość komunikacji WiFi, mają dołączoną w zestawie antenę/dongiel/wtyczkę. Dotyczy to zazwyczaj falowników od koło 20kW wzwyż.

Większość falowników do zastosowań domowych dostępnych obecnie na rynku posiadają w zestawie odpowiednią antenkę/wtyczkę lub jest ona bezpośrednio wbudowana w falownik.

Zgodność takich połączeń została opisana w nocie aplikacyjnej udostępnionej przez SolarEdge: Nota aplikacyjna

Warto zaznaczyć, że wszystkie dostępne optymalizatory SolarEdge w naszej ofercie mają złącza MC4.

GoodWe: – seria ET Plus+ - moce 5-10kW
– seria ET - moce 15-29,9kW
– seria BT (retrofit) - moce 5-10kW

Sungrow SH…RT - moce 5-10kW

Kontakty bezpośrednio do wsparcia producentów udostępniliśmy na stronie: Usługi -> Reklamacja i serwis

Wzajemna zgodność i kompatybilność optymalizatorów SolarEdge serii Pxxx i Sxxx zostałą opisana w notach aplikacyjnych.
Optymalizatory domowe: SolarEdge Power Optimizers Inter-Compatibility
Optymalziatory komercyjne: SolarEdge Power Optimizers Inter-Compatibility

Sposób połączenia, komunikacji, wykorzystywane kable jak również warunki montażu, miejsce i odległości opisywane są przez instrukcje montażu.

Należy zacząć od mikroinwerterów, której ilość odpowiada ilości modułów. Oprócz tego każda taka instalacja musi być wyposażona w Q-Relay, czyli rozłącznik AC (1 lub 3 fazowy) oraz IQ Gateway, czyli bramkę komunikacyjną, która jest "mózgiem" całego systemu. Kolejnym elementem jest okablowanie, czyli Q Cable. Ilość wtyczek należy dopasować do ilości mikroinwerterów (nie może być od nich mniejsza!).

Jeżeli wtyczek jest więcej, należy zastosować zaślepkę Q Seal, by ją zabezpieczania. Należy również pamiętać, że w zależności od instalacji jaką chcemy uzyskać, możemy wybrać kable 1- lub 3-fazowe i to one definiują, jaki system uzyskamy. Ponadto są dostępne różne długości, które należy dopasować do rozmiaru używanego modułu.

Oprócz w/w rzeczy dostępne są również akcesoria jak: zaślepka na koniec kabla Q Term (wersja R dla układu jednofazowego, 3P dla trzyfazowego) i złącza AC Q Conn, który ma zastosowanie w momencie przejścia z kabla AC Q-Cable (najczęściej z dachu) na kolejny kabel AC.

Więcej informacji można znaleźć na oficjalnym kanale Enphase na YouTube .

Nie posiadamy w ofercie falowników typowo off-grid, natomiast są dostępne hybrydy z wyjściem back-up.

Praktycznie każdy producent falowników z naszej oferty ma odpłatne przedłużenie gwarancji. Aby skorzystać z tej opcji prosimy o bezpośredni kontakt z producentem.

1. Symo Advanced posiada znacznie większe maksymalne prądy wejściowe na MPPT, co daje nam duży wachlarz rozwiązań, nawet z największymi panelami.
2. Symo Advanced posiada AFCI.
To są tak naprawdę jedyne znaczące różnice, kwestie komunikacyjne wyglądają tak samo w obu przypadkach.

Możliwość rozbudowy zazwyczaj leży po stronie magazynu energii i nie ma to większego wpływu na falownik. Jednak nie jest to zasada. W pojedynczych przypadkach, mimo że magazyn energii daje taką możliwość, to falownik nie jest w stanie obsługiwać większej ilości wież. Aby to sprawdzić należy przeanalizować dokumentację lub skonsultować z producentem falownika taką konfigurację.

Kontakty serwisowe udostępniamy na stronie: Usługi -> Reklamacja i serwis

Datę produkcji falowników SolarEdge można zidentyfikować, odczytując cztery cyfry po lewej stronie numeru seryjnego produktu. Numer seryjny produktu znajduje się na tabliczce znamionowej dołączonej do produktu.
Przykład: SJ4218-xxxxxxxxxxxx-xx
– Tydzień produkcji: 42
– Rok produkcji: 18 (2018)

W przypadku falowników Fronius, zalecane jest założenie konta na tej stronie. Dla wyjaśnienia schematu, posłużymy się przykładowym numerem:
Przykład: 31234983
– pierwsze dwie cyfry minus 11 to rok produkcji: 31-11=2020
– drugie dwie cyfry oznaczają tydzień roku: 23

Data produkcji falowników GoodWe jest zaznaczona na etykiecie w numerze seryjnym falownika.
Przykład: 58000DTS215W0423 – data produkcji Maj, 2021
Wyjątek stanowi oznaczenie mięsięcy listopad-październik-grudzień. Zamiast liczb (10, 11, 12) stosowane są oznaczenia literowe A, B, C:
Przykład: 58000DTS21CW0423 – data produkcji to grudzień, 2021 rok

W przypadku falowników produkcji Huawei, nie ma możliwości odczytania daty produkcji falownika z tabliczki znamionowej. Datę produkcji falownika można sprawdzić w wewnętrznym systemie Huawei, podając numer seryjny inwertera. Może się zdarzyć, że w dołączonej dokumentacji do inwertera, w pudełku będzie informacja o dacie produkcji falownika (jednak nie jest to standard).

Z numeru seryjnego falownika KOSTAL można sprawdzić jedynie rok produkcji.
Przykład: 90353UAF00003
T – to rok 2020
U – to rok 2021
Aby uzyskać więcej informacji, należy skontaktować się bezpośrednio z producentem i podać numer seryjny.

Data produkcji falownika SMA znajduje się na tabliczce znamionowej, która naklejona jest na falowniku po prawej stronie.

Z numeru seryjnego falownika Sungrow można wyczytać datę produkcji urządzenia, stosując poniższy schemat.
Przykład: A2172002375– data produkcji to 20.07.21
Pierwsza i druga cyftra to rok, trzecia cyfra to miesiąc, a 4 (i 5) cyfra to dzień miesiąca.
Do tego, jeśli w polu miesiąca będą litery to oznaczają one:
A – Październik
B – Listopad
C – Grudzień

Tak, firma Staubli zapewnia, że wspomniane złączki są ze sobą w pełni kompatybilne.

Nie, na rynku występują również bifaciale typu szkło-folia.

Konstrukcja montażowa novotegra o nazwie Dach Płaski II w układzie południowym i wsch-zach nadaje nachylenie modułów 13°.
Dach Płaski III nadaje nachylenie 10°.
Konstrukcja na dach zielony nadaje nachylenie 10°.

Wtyczki TS4 nie są kompatybilne z konektorami MC4.

Aktualnie wszystkie moduły z naszej oferty posiadają klasę C.

Typ ogniw jest opisany w specyfikacji danego artykułu na naszym webshopie oraz w zakładce "filtr".

Każdy producent określa to w inny sposób (np. Jinko ma w swojej nazwie BDV, Trina - G, Ja Solar - D, Longi - HBD). Żeby ułatwić Państwu wybór, staramy się dopisywać w nazwach produktów na końcu dopisek „Bifacial”. Dodatkowo podział ten jest również dostępny w specyfikacji danego artykułu oraz w zakładce "filtr".

Ilość sztuk w kontenerze jest zawarta w karcie katalogowej danego modułu.

Moduły występują w różnym kolorze/odcieniu z powodu różnicy w dostawie ogniw lub szkła do danego producenta. Tego typu rzeczy nie mają jednak żadnego wpływu na uzysk energii.

Moduł Trina Vertex S+ dostępny w naszej ofercie nie jest modułem bifacialnym, jednak charakteryzuje go budowa szkło-szkło.

Aby znaleźć gwarancję produktową modułów na naszej stronie, wystarczy użyć filtra dostępnego w kategorii modułu fotowoltaicznego.

Wtyczka JK03 to autorski konektor firmy Jinko. Co ciekawe, tylko ten producent pozwala łączyć te wtyczki z konektorami MC4.

Jako firma nie dobieramy dla Państwa odpowiednich modułów do danego falownika. Każdy z producentów falowników posiada w tym zakresie swój własny program:
- SolarEdge Designer,
- SMA Sunny Design,
- Fronius Solar Configurator,
- Huawei Smartdesign,
- GoodWe Sems (EzDesigner),
- Sungrow iSolarDesign.

Gwarancja Jinko (zarówno produktowa jak i na „uzysk”) nie jest taka sama dla wszystkich modeli tego producenta. Informacje na temat gwarancji znajdziemy w karcie katalogowej danego modelu.

Szkolenia nt. właściwego doboru optymalizatorów oraz projektowania prawidłowego rozkładu i długości łańcucha można znaleźć w Centrum Wiedzy na stronie SolarEdge.

Instalacje na dach płaski balastowane są zgodnie z projektem wygenerowanym z narzędzia Solar-Planit. Nie ma konkretnej wartości kg średnio na jeden moduł. Całe pole modułów jest traktowane jak jedna kratownica i jest ono balastowane różnie w różnych sekcjach.

Wybór szyny definiuje kierunek spływu wody. Jeżeli woda będzie spływać wzdłuż szyn można wybrać szynę z podklejką na całej długości. Jeżeli w poprzek, to należy wybrać szynę z podklejką PAD 20 mm.

Konstrukcja montażowa novotegra o nazwie Dach Płaski II w układzie południowym i wschód-zachód nadaje nachylenie modułów 13°.
Dach Płaski III nadaje nachylenie 10°.
Konstrukcja na dach zielony nadaje nachylenie 10°.

Minimalna odległość to 0,5m od krawędzi dachu lub wewnętrznej strony ogniomurka.

Łącznikami sztywnymi można łączyć szyny do długości 16m. Następnie należy zastosować łącznik rozszerzalny. Pole modułów należy zakończyć po maksymalnie 31 m. Szerokość pola modułów to maksymalnie 8-9 modułów (w zależności od wielkości modułu) obok siebie.

Kluczową rzeczą jest, w miarę możliwości, ułożenie jak największych pól modułów. Łącząc pola modułów za pomocą łączników rozszerzalnych lub sprzęgiełek, można znacząco zmniejszyć balast na instalacji.

Kolejną opcją jest zastosowanie punktów mocowania. W przypadku niektórych instalacji część balastu jest po to, aby zabezpieczyć konstrukcję przed zsuwaniem. Można z tego balastu zrezygnować, stosując punkty mocowania (do ustawienia w Solar-Planit). Innym rozwiązaniem jest zmniejszenie przewidywanej żywotności konstrukcji z 50 lat do 25 lat.

Aby zmniejszyć obciążenie na m2 można wprowadzić żądaną wartość obciążenia lub mniejszą. Solar Planit wydłuży wtedy odpowiednio szyny w narożach konstrukcji nawet do 1m, aby można było łatwiej i równomierniej rozłożyć balast, generując przy tym mniejsze obciążenie na m2.

Zobacz także pytanie: Jak można zmniejszyć balast na konstrukcji novotegra?

Konto w Solar-Planit powinno być założone przy użyciu tego samego adresu mailowego, co konto na platformie zakupowej. Po wykonaniu projektu w Solar-Planicie zapisz go, nadaj mu nazwę i udostępnij dla BayWa r.e.

W ostatnim kroku o nazwie „sklep internetowy” kliknij przycisk „Powiąż ze sklepem internetowym”. Następnie wpisz swój numer klienta (uzyskasz go od swojego opiekuna handlowego) i wyślij komunikat. Konta powinny zostać połączone w ciągu 48 godzin.

Jeżeli mostki C24 i C47 oferują za małą odległość między modułem a poszyciem, istnieją dwie opcje zwiększenia i/lub nadania nachylenia modułom. W programie Solar-Planit wybierając montaż bezpośredni do blachy na mostkach możemy też wybrać szynę C71, która może być pocięta na mostki.
Wymaga to zastosowania dodatkowej podklejki epdm w miejscu montażu i zastosowania wkrętów art. nr 03-000197. Kolejnym rozwiązaniem jest zastosowanie konstrukcji z profilami podnoszącymi. Nadaje ona nachylenie modułom do 6° i zwiększa odległość od poszycia.

Przed przystąpieniem do montażu konstrukcji bezpośrednio do poszycia dachu, należy upewnić się, że zostało ono odpowiednio przymocowane do podkonstrukcji dachu oraz spełniona została minimalna wymagana grubość blachy.
Dla blachy stalowej jest to minimum 0,4 mm grubości, natomiast dla blachy aluminiowej 0,5 mm. Parametr ten również należy wprowadzić w programie planistycznym Solar-Planit podczas projektowania instalacji.

Domyślnie każda konstrukcja novotegra obliczana jest na 50 lat żywotności - zarówno pod względem odporności na działanie ssących sił wiatru, jak i naprężeń generowanych przez inne czynniki, np. obciążenie śniegiem.

Istnieje możliwość modyfikacji klasycznej konstrukcji na dach płaski aero, tak aby całkowicie lub częściowo zlikwidować balast i zastąpić go tzw. punktami mocowania.
Takim punktem mocowania może być np. zgrzana płytka do poszycia dachu, która za pomocą trawersu z szyny C47, łączy się z konstrukcją. Ilość i umiejscowienie takich płytek przeliczamy konkretnie dla danej instalacji. Ma tu wpływ kształt instalacji, wielkość pola modułów, lokalizacja, wysokość dachu, typ terenu itd.

Moduł, który ma zostać zamontowany na konstrukcji montażowej na dach płaski novotegra w układzie południowym, powinien nie przekraczać wymiarów 1,14 m x 2,20 m. Przy układzie wschód-zachód moduł może być dłuższy. Ważne, aby sprawdzić, czy dany model może być klemowany w narożach.
Na stronie novotegra.com dysponujemy listą modułów, które posiadają zgodę od producenta na w/w montaż. Ważne również, aby sprawdzić, jakie są możliwości obciążenia śniegiem i wiatrem danego modułu i porównać je z obciążeniami w danej lokalizacji.
W konkretnych przypadkach istnieje możliwość zastosowania trzeciej szyny podstawowej dającej dodatkowe punkty podparcia.

Konstrukcja novotegra na dachy pokryte dachówką pozwala na montaż haków na co drugiej krokwi. Uzależnione jest to jednak od lokalizacji (obciążeń śniegiem i wiatrem), rodzajów wybranych haków i szyn.

Tak, dzięki szerokim szynom podstawowym (15 cm) i połączeniu szyn na całym polu modułów w jedną dużą kratownicę oraz wanienkom balastowym, ciężar pola modułów jest rozkładany na większą powierzchnię. Minimalizuje to ryzyko odkształceń i uszkodzeń membrany.

Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Waga balastu i jego rozłożenie jest uwarunkowane kształtem i wielkością pola modułów. Wpływ ma również strefa wiatrowa, wysokość dachu i jego nachylenie itd. Informacje na temat balastu generowane są za każdym razem indywidualnie w narzędziu planistycznym Solar-Planit.

Minimalna odległość dla takich dachów to 5 cm! W programie Solar-Planit tak właśnie możemy ułoży i zaplanować, a następnie obliczyć siły ssania wiatru w poszczególnych sekcjach dachu.

Tak, posiadamy w ofercie dedykowany system na płyty warstwowe. Zakłada on wykorzystanie śrub dwugwintowych i szyn C. W przypadku takiego poszycia dachu istotne jest, aby znać rodzaj podkonstrukcji oraz jej układ, rozstaw, płatwi, materiał itp.
Śruby dwugwintowe montowane są do płatwi np. metalowych. Kluczowe znaczenie ma tu np. odległość między płatwiami.

W przypadku większych odległości może być konieczne zastosowanie dużej ilości śrub i szyn, aby konstrukcja wytrzymała obciążenia. W ekstremalnych przypadkach może nie być możliwe ułożenie takiej konstrukcji. Optymalne jest ułożenie modułów w poziomie dla takiej konstrukcji. Wszelkie szczegóły, takie jak zestawienie materiałów, obciążenia i statyka dla konstrukcji są do zaplanowania w Solar-Planicie.

Patrz: połączenie kont Webshop -> Solar Planit

Wszelkie odstępstwa od projektu wygenerowanego w Solar-Planicie mogą oznaczać utratę gwarancji/poręczenia za poprawnie wykonaną konstrukcję. Najistotniejsze z nich to różnice w balastowaniu w przypadku dachów płaskich, niezachowanie minimalnych wymaganych odległości od krawędzi dachu itp. Obliczenia statyczne w powyższych przypadkach nie mogą być wiążące

Dla zachowania najwyższego standardu i jakości wykonanej instalacji faktycznie należy przygotować projekt nawet dla najmniejszych instalacji, np. na blasze trapezowej. Do takich zadań idealnie posłuży bezpłatny Solar-Planit.
Poświęcenie dosłownie kliku minut daje pełny plan konstrukcji, zestawienie materiałów, statykę i dokumentację dla klienta końcowego, a przede wszystkim pewność poprawnego wykonania konstrukcji.

Idealnym materiałem do balastowania konstrukcji mogą być płyty chodnikowe, kostka brukowa, obrzeża. Tego rodzaju kamienie występują w prawie każdej gramaturze i rozmiarze, tak aby najlepiej je dopasować do minimalnego żądanego balastu dla konkretnej konstrukcji.
Najważniejsze to fakt, że powyższe elementy są zaimpregnowane i przystosowane do układania na zewnątrz. Zwykłe bloczki betonowe mogą się po krótkim czasie skruszyć. Nie mamy w ofercie kamieni do balastowania konstrukcji.

Aktualnie największe moduły, które mogą być zastosowane w konstrukcji na dach płaski II to w układzie wschód–zachód (nawet ponad 2,25 m x 1,2 m) oraz w układzie południowym (1,2 m x 2,18 m). Ograniczeniem w przypadku układu południowego jest rozmiar deflektora wiatrowego.

Należy jednak pamiętać, że: system instalacyjny został zaprojektowany do obciążeń do 2,4 kN/m² (2,400 Pa). Moduły są mocowane do krótkiego boku ramy lub – alternatywnie – do długiego boku ramy przy narożnikach (powierzchnia mocowania 11 x 52 mm).

Wymaga to uzyskania od producenta modułu akceptacji dla mocowania na krótkim boku ramy lub na narożniku długiego boku ramy. Można zastosować trzecią szynę podstawową, dodatkowe stopki i zwiększyć w ten sposób możliwość obciążania modułu.

Patrz: https://www.novotegra.com/

Hak ZD jest przygotowany do większych obciążeń (przede wszystkim śniegiem) niż hak flex. Strzemię haka ZD ma średnicę 12 mm a flex 10 mm. Kluczowa jest lokalizacja danej, konkretnej instalacji. W strefach z małym obciążeniem śniegiem można stosować haki wymiennie. Wszelkie szczegóły i możliwości modyfikacji daje Solar-Planit.

novotegra posiada dedykowaną konstrukcję na płyty warstwowe (patrz pytanie). Problemem przy montażu mostka na płycie warstwowej nie jest sam mostek. Jeżeli grubość blachy to minimum 0,5 mm (wytyczne dla blachy trapezowej), mostek teoretycznie może być montowany. Pytanie tylko, jak zachowa się sama płyta warstwowa - czy jej producent zachowa gwarancję itd.

Tak, taka modyfikacja jest możliwa. Jest jednak kilka warunków, które należy spełnić: Ważne, aby szyny podstawowe przykręcane do blachy trapezowej nie przekraczały długości 2,4m. W jednym polu, obok siebie nie powinno być więcej niż 3 moduły.
Kluczowe znaczenie ma również grubość blachy trapezowej i ilość wkrętów zastosowanych na danym odcinku szyny. Takiej modyfikacji nie da się zaplanować w Solar-Planicie. W zestawieniu materiałów i obliczeń może pomóc Dział Rozwoju Produktu.

Mostki, które mamy w ofercie służące do montażu modułów w pionie mają długość 385 mm. Jeżeli okaże się, że taki mostek będzie za krótki, ponieważ rozstaw fal trapezu jest większy, można przygotować mostki z szyny C47. Należy to jednak zrobić według wskazań i wyliczeń z Solar-Planita. Taka modyfikacja jest możliwa do zaprojektowania.

Tak, takie moduły mogą być montowane na tzw. sztycach. Jednak w tej sprawie najlepiej skonsultować się z Działem Rozwoju Produktu. Konieczne będą dodatkowe obliczenia np. ile wkrętów zastosować lub jak dopasować profile podstawowe w zależności od kształtu i gęstości trapezu i grubości blachy.

Instrukcja i wskazówki na YT -> Solar Planit - przenoszenie materiałów do sklepu online BayWa Webshop

GoodWe Lynx Home F PLUS+ oraz BYD HVS I HVM.

Na obecną chwilę GoodWe Lynx Home F PLUS+, Pylontech Force H1 oraz H2, BYD HVS oraz HVM, BMZ Hyperion.

Maksymalna pojemność jest zależna od wersji modułu sterującego BMS. Dla wersji V1 jest to jedna wieża czyli 14,2kWh, natomiast dla nowszej wersji, czyli V2, można łączyć równolegle do 6 wież, czyli 85,2kWh.

Dostępne maksymalne pojemności:

BMZ Hyperion – 15 kWh,
BYD HVS – 12,8 kWh (max. 3 wieże – łącznie 38,4 kWh),
BYD HVM – 22,1 kWh (max. 3 wieże – 66,2 kWh),
Goodwe Lynx Home F PLUS+ - 16,4 kWh (max. 8 wież – 131 kWh),
Huawei Luna2000 – 15kWh (max. 2 wieże – 30 kWh),
Pylontech Force H2 – 14,2 kWh (w wersji V2 max. 2 wieże – łącznie 85,2 kWh),
SolarEdge Home 48V – 13,8kWh (maksymalnie 2 wieże (nierówne) – 23 kWh).

Najczęściej stosowaną technologią są ogniwa LFP (litowo-żelazowo-fosforanowe - LiFePO4). Na rynku jednak można spotkać również inne technologie z powodzeniem stosowane w magazynach energii (i nie tylko), czyli ogniwa NCA (z katodami nikiel-kobalt-glin) oraz NCM (nikiel-kobalt-mangan).

Kompatybilność falowników z akumulatorami należy każdorazowo zweryfikować. Każdy z producentów udostępnia tzw. listę kompatybilności. Wyznacza ona, jakie magazyny energii można podłączyć pod dany falownik. Lista może funkcjonować jako osobny dokument, być zawarta w kartach katalogowych lub instrukcjach obsługi.

Jest to zależne od producenta/modelu. Ilości są opisane w kartach katalogowych magazynów energii.

Zazwyczaj jest to około 7-10 lat i jest to zależne od producenta. Niektórzy producenci (jak Pylontech) mają w standardzie gwarancję 7 lat. Jednak po zarejestrowaniu jej na stronie jest przedłużana do 10 lat.
Warto jeszcze pamiętać, że zazwyczaj w dokumentach gwarancyjnych można odnaleźć również drugi parametr określający maksymalną ilość „przepracowanej” energii przez akumulator.
Szczegółowo można to sprawdzić w dokumencie gwarancyjnym.

Dla magazynów energii LFP jest to ok. pół roku-rok. Jest to jednak zależne od warunków przechowywania, a szczególnie temperatury. Najlepiej jest przechowywać magazyny energii w stałej temperaturze w okolicach parunastu stopni Celsjusza, co będzie gwarantowało najdłuższe interwały miedzy konserwacjami (w niektórych przypadkach nawet i półtora roku).

Z naszej oferty jest to możliwe dla magazynów energii:
BYD Battery-Box Premium HVS oraz HVM – max. 3 wieże;
Goodwe Lynx Home F Plus+ - max. 8 wież;
Huawei Luna2000 – max. 2 wieże;
Pylontech Force H2 - max. 6 wież (tylko dla sterownika BMS w wersji V2);
SolarEdge Home Battery LV 48V – max. 2 wieże.
Każdorazowo przed rozbudową systemu należy sprawdzić instrukcję obsługi - czy nie ma jakichś dodatkowych wymagań, np. czy wszystkie wieże muszą mieć taką samą ilość bloków; czy wszystkie muszą mieć taki sam poziom naładowania i ustawienie adresów poprzez przełączniki, etc.

Możliwość rozbudowy zazwyczaj leży po stronie magazynu energii i nie ma to większego wpływu na falownik. Jednak nie jest to zasada. W pojedynczych przypadkach, mimo że magazyn energii daje taką możliwość, to falownik nie jest w stanie obsługiwać większej ilości wież. Aby to sprawdzić należy przeanalizować dokumentację lub skonsultować z producentem falownika taką konfigurację.

Poziom naładowania można sprawdzić w aplikacjach do monitoringu udostępnionych przez producentów falowników lub modułów.

Żywotność magazynu energii różni się w zależności od użytej technologii. Obecnie stosowana technologia LFP ma żywotność na poziomie parunastu lat, jednak jest to zależne od intensywności jego użytkowania oraz warunków pracy (szczególnie należy zwrócić uwagę na temperaturę).

Można to rozwiązać na dwa sposoby:
1. Zamontować jeden duży, przemysłowy magazyn energii.
2. Zamontować parę wież z mniejszych magazynów energii.
Wybór ten należy do instalatora, ponieważ mogą wystąpić dodatkowe wymagania związane z parametrami elektrycznymi, środowiskowymi, gabarytowymi czy funkcjonalnymi, na które będzie miał wpływ wybór magazynu.

BMZ Hyperion – 15kWh;
BYD Battery-Box Premium HVS – 12,8 kWh dla jednej wieży/38,4 kWh dla max. 3 wież;
BYD Battery-Box Premium HVM – 22,1 kWh dla jednej wieży/66,3 kWh dla max. 3 wież;
Goodwe Lynx Home F Plus+ – 16,38 kWh dla jednej wieży/131 kWh dla max. 8 wież;
Huawei Luna2000 – 15 kWh dla jednej wieży/30 kWh dla max. 2 wież;
Pylontech Force H2 – 12,87 kWh dla jednej wieży/77,22 kWh dla max. 6 wież (tylko dla sterownika BMS w wersji V2);
SolarEdge Home Battery LV 48V – 13,8 kWh dla jednej wieży/23 kWh dla max. 2 wież

W naszej ofercie są tylko magazyny Li-Ion. Prawie wszystkie wykonane w technologii LFP. Jedynie BMZ Hyperion ma zastosowaną inną technologię tj. NMC.

I tak i nie. Wiele magazynów ma klasę co najmniej IP 55, co oznacza że przebywanie na zewnątrz i działanie wilgoci lub kurzu nie jest problematyczne. Jednak ze względu na panujące w naszym kraju temperatury oraz ich wahania, jest to niezalecane, a w niektórych przypadkach niemożliwe ze względu na ryzyko nieprawidłowego działania lub awarii.

Tak, firma Staubli zapewnia, że wspomniane złączki są ze sobą w pełni kompatybilne.

Nie, na rynku występują również bifaciale typu szkło-folia.

SolarEdge Backup Interface współpracuje tylko z falownikami SolarEdge Home Hub (RWB48).

Wbudowany backup mają falowniki GoodWe ET, Sungrow SH….RT, SMA STP Smart Energy.
Przy zastosowaniu zewnętrznych dodatkowych urządzeń również Fronius GEN24, Huawei SUN2000 L1 oraz M1, SolarEdge.

Instalacje na dach płaski balastowane są zgodnie z projektem wygenerowanym z narzędzia Solar-Planit. Nie ma konkretnej wartości kg średnio na jeden moduł. Całe pole modułów jest traktowane jak jedna kratownica i jest ono balastowane różnie w różnych sekcjach.

Wybór szyny definiuje kierunek spływu wody. Jeżeli woda będzie spływać wzdłuż szyn można wybrać szynę z podklejką na całej długości. Jeżeli w poprzek, to należy wybrać szynę z podklejką PAD 20 mm.

GoodWe Lynx Home F PLUS+ oraz BYD HVS I HVM.

Na obecną chwilę GoodWe Lynx Home F PLUS+, Pylontech Force H1 oraz H2, BYD HVS oraz HVM, BMZ Hyperion.

Maksymalna pojemność jest zależna od wersji modułu sterującego BMS. Dla wersji V1 jest to jedna wieża czyli 14,2kWh, natomiast dla nowszej wersji, czyli V2, można łączyć równolegle do 6 wież, czyli 85,2kWh.

Rodzaj pompy ciepła zależy od dolnego źródła ciepła, z którego pobierana jest energia. Wyróżniamy 3 podstawowe rodzaje pomp: powietrzne, gruntowe oraz wodne.

COP to chwilowy współczynnik wydajności urządzenia. Wyrażany jest stosunkiem ilości dostarczonego do budynku ciepła do ilości pobranej przez urządzenie energii elektrycznej.

Dostępne maksymalne pojemności:

BMZ Hyperion – 15 kWh,
BYD HVS – 12,8 kWh (max. 3 wieże – łącznie 38,4 kWh),
BYD HVM – 22,1 kWh (max. 3 wieże – 66,2 kWh),
Goodwe Lynx Home F PLUS+ - 16,4 kWh (max. 8 wież – 131 kWh),
Huawei Luna2000 – 15kWh (max. 2 wieże – 30 kWh),
Pylontech Force H2 – 14,2 kWh (w wersji V2 max. 2 wieże – łącznie 85,2 kWh),
SolarEdge Home 48V – 13,8kWh (maksymalnie 2 wieże (nierówne) – 23 kWh).

Falowniki hybrydowe GoodWe są dostępne w dwóch zakresach mocowych – 5-10kWh (seria ET PLUS+) oraz 15-30kWh (ET).

ET to falownik hybrydowy. Z kolei BT to falownik typu retorfit (inaczej nazywany bateryjnym), który nie posiada wejść DC od strony modułów. Służy jedynie do obsługi magazynu energii (ładowanie i rozładowanie) oraz funkcji back-up.

Goodwe ET (moce 5-10kWh oraz 15-30kWh) oraz Sungrow seria SH.

Najczęściej stosowaną technologią są ogniwa LFP (litowo-żelazowo-fosforanowe - LiFePO4). Na rynku jednak można spotkać również inne technologie z powodzeniem stosowane w magazynach energii (i nie tylko), czyli ogniwa NCA (z katodami nikiel-kobalt-glin) oraz NCM (nikiel-kobalt-mangan).

Oczywiście, istnieje taka możliwość.

Tak, licznik oraz magazyn energii są zawsze obligatoryjne przy instalacji hybrydowej. Zainstalowanie magazynu energii w większym odstępie czasu od montażu falownika jest zależne od producenta.
Część producentów w przypadku instalacji falownika hybrydowego bez magazynu energii dopuszcza jego działanie bez licznika, natomiast pozostała część wymaga tego.

Konstrukcja montażowa novotegra o nazwie Dach Płaski II w układzie południowym i wschód-zachód nadaje nachylenie modułów 13°.
Dach Płaski III nadaje nachylenie 10°.
Konstrukcja na dach zielony nadaje nachylenie 10°.

Minimalna odległość to 0,5m od krawędzi dachu lub wewnętrznej strony ogniomurka.

Łącznikami sztywnymi można łączyć szyny do długości 16m. Następnie należy zastosować łącznik rozszerzalny.
Pole modułów należy zakończyć po maksymalnie 31 m. Szerokość pola modułów to maksymalnie 8-9 modułów (w zależności od wielkości modułu) obok siebie.

Kluczową rzeczą jest, w miarę możliwości, ułożenie jak największych pól modułów. Łącząc pola modułów za pomocą łączników rozszerzalnych lub sprzęgiełek, można znacząco zmniejszyć balast na instalacji.

Kolejną opcją jest zastosowanie punktów mocowania. W przypadku niektórych instalacji część balastu jest po to, aby zabezpieczyć konstrukcję przed zsuwaniem. Można z tego balastu zrezygnować, stosując punkty mocowania (do ustawienia w Solar-Planit). Innym rozwiązaniem jest zmniejszenie przewidywanej żywotności konstrukcji z 50 lat do 25 lat.

Aby zmniejszyć obciążenie na m2 można wprowadzić żądaną wartość obciążenia lub mniejszą. Solar Planit wydłuży wtedy odpowiednio szyny w narożach konstrukcji nawet do 1m, aby można było łatwiej i równomierniej rozłożyć balast, generując przy tym mniejsze obciążenie na m2.

Zobacz także pytanie: Jak można zmniejszyć balast na konstrukcji novotegra?

Konto w Solar-Planit powinno być założone przy użyciu tego samego adresu mailowego, co konto na platformie zakupowej. Po wykonaniu projektu w Solar-Planicie zapisz go, nadaj mu nazwę i udostępnij dla BayWa r.e.

W ostatnim kroku o nazwie „sklep internetowy” kliknij przycisk „Powiąż ze sklepem internetowym”. Następnie wpisz swój numer klienta (uzyskasz go od swojego opiekuna handlowego) i wyślij komunikat. Konta powinny zostać połączone w ciągu 48 godzin.

Jeżeli mostki C24 i C47 oferują za małą odległość między modułem a poszyciem, istnieją dwie opcje zwiększenia i/lub nadania nachylenia modułom.
W programie Solar-Planit wybierając montaż bezpośredni do blachy na mostkach możemy też wybrać szynę C71, która może być pocięta na mostki. Wymaga to zastosowania dodatkowej podklejki epdm w miejscu montażu i zastosowania wkrętów art. nr 03-000197. Kolejnym rozwiązaniem jest zastosowanie konstrukcji z profilami podnoszącymi. Nadaje ona nachylenie modułom do 6° i zwiększa odległość od poszycia.

Przed przystąpieniem do montażu konstrukcji bezpośrednio do poszycia dachu, należy upewnić się, że zostało ono odpowiednio przymocowane do podkonstrukcji dachu oraz spełniona została minimalna wymagana grubość blachy.
Dla blachy stalowej jest to minimum 0,4 mm grubości, natomiast dla blachy aluminiowej 0,5 mm. Parametr ten również należy wprowadzić w programie planistycznym Solar-Planit podczas projektowania instalacji.

Domyślnie każda konstrukcja novotegra obliczana jest na 50 lat żywotności - zarówno pod względem odporności na działanie ssących sił wiatru, jak i naprężeń generowanych przez inne czynniki, np. obciążenie śniegiem.

Istnieje możliwość modyfikacji klasycznej konstrukcji na dach płaski aero, tak aby całkowicie lub częściowo zlikwidować balast i zastąpić go tzw. punktami mocowania. Takim punktem mocowania może być np. zgrzana płytka do poszycia dachu, która za pomocą trawersu z szyny C47, łączy się z konstrukcją. Ilość i umiejscowienie takich płytek przeliczamy konkretnie dla danej instalacji. Ma tu wpływ kształt instalacji, wielkość pola modułów, lokalizacja, wysokość dachu, typ terenu itd.

Moduł, który ma zostać zamontowany na konstrukcji montażowej na dach płaski novotegra w układzie południowym, powinien nie przekraczać wymiarów 1,14 m x 2,20 m. Przy układzie wschód-zachód moduł może być dłuższy.
Ważne, aby sprawdzić, czy dany model może być klemowany w narożach. Na stronie novotegra.com dysponujemy listą modułów, które posiadają zgodę od producenta na w/w montaż. Ważne również, aby sprawdzić, jakie są możliwości obciążenia śniegiem i wiatrem danego modułu i porównać je z obciążeniami w danej lokalizacji.

Konstrukcja novotegra na dachy pokryte dachówką pozwala na montaż haków na co drugiej krokwi. Uzależnione jest to jednak od lokalizacji (obciążeń śniegiem i wiatrem), rodzajów wybranych haków i szyn.

Tak, dzięki szerokim szynom podstawowym (15 cm) i połączeniu szyn na całym polu modułów w jedną dużą kratownicę oraz wanienkom balastowym, ciężar pola modułów jest rozkładany na większą powierzchnię. Minimalizuje to ryzyko odkształceń i uszkodzeń membrany.

Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Waga balastu i jego rozłożenie jest uwarunkowane kształtem i wielkością pola modułów. Wpływ ma również strefa wiatrowa, wysokość dachu i jego nachylenie itd. Informacje na temat balastu generowane są za każdym razem indywidualnie w narzędziu planistycznym Solar-Planit.

Minimalna odległość dla takich dachów to 5 cm! W programie Solar-Planit tak właśnie możemy ułoży i zaplanować, a następnie obliczyć siły ssania wiatru w poszczególnych sekcjach dachu.

Wtyczki TS4 nie są kompatybilne z konektorami MC4.

Aktualnie wszystkie moduły z naszej oferty posiadają klasę C.

Typ ogniw jest opisany w specyfikacji danego artykułu na naszym webshopie oraz w zakładce filtr.

Każdy producent określa to w inny sposób (np. Jinko ma w swojej nazwie BDV, Trina - G, Ja Solar - D, Longi - HBD).
Żeby ułatwić Państwu wybór, staramy się dopisywać w nazwach produktów na końcu dopisek „Bifacial”. Dodatkowo podział ten jest również dostępny w specyfikacji danego artykułu oraz w zakładce "filtr".

Ilość sztuk w kontenerze jest zawarta w karcie katalogowej danego modułu.

Moduły występują w różnym kolorze/odcieniu z powodu różnicy w dostawie ogniw lub szkła do danego producenta. Tego typu rzeczy nie mają jednak żadnego wpływu na uzysk energii.

Moduł Trina Vertex S+ dostępny w naszej ofercie nie jest modułem bifacialnym, jednak charakteryzuje go budowa szkło-szkło.

Aby znaleźć gwarancję produktową modułów na naszej stronie, wystarczy użyć filtra dostępnego w kategorii modułu fotowoltaicznego.

Wtyczka JK03 to autorski konektor firmy Jinko. Co ciekawe, tylko ten producent pozwala łączyć te wtyczki z konektorami MC4.

Jako firma nie dobieramy dla Państwa odpowiednich modułów do danego falownika. Każdy z producentów falowników posiada w tym zakresie swój własny program:
- SolarEdge Designer,
- SMA Sunny Design
- Fronius Solar Configurator,
- Huawei Smartdesign,
- GoodWe Sems (EzDesigner),
- Sungrow iSolarDesign.

Gwarancja Jinko (zarówno produktowa jak i na „uzysk”) nie jest taka sama dla wszystkich modeli tego producenta. Informacje na temat gwarancji znajdziemy w karcie katalogowej danego modelu.

Tak, posiadamy w ofercie dedykowany system na płyty warstwowe. Zakłada on wykorzystanie śrub dwugwintowych i szyn C. W przypadku takiego poszycia dachu istotne jest, aby znać rodzaj podkonstrukcji oraz jej układ, rozstaw, płatwi, materiał itp. Śruby dwugwintowe montowane są do płatwi np. metalowych. Kluczowe znaczenie ma tu np. odległość między płatwiami.

W przypadku większych odległości może być konieczne zastosowanie dużej ilości śrub i szyn, aby konstrukcja wytrzymała obciążenia. W ekstremalnych przypadkach może nie być możliwe ułożenie takiej konstrukcji. Optymalne jest ułożenie modułów w poziomie dla takiej konstrukcji. Wszelkie szczegóły, takie jak zestawienie materiałów, obciążenia i statyka dla konstrukcji są do zaplanowania w Solar-Planicie.

Patrz: połączenie kont Webshop -> Solar Planit

Wszelkie odstępstwa od projektu wygenerowanego w Solar-Planicie mogą oznaczać utratę gwarancji/poręczenia za poprawnie wykonaną konstrukcję. Najistotniejsze z nich to różnice w balastowaniu w przypadku dachów płaskich, niezachowanie minimalnych wymaganych odległości od krawędzi dachu itp.
Obliczenia statyczne w powyższych przypadkach nie mogą być wiążące.

Elementy konstrukcji novotegra to aluminium lub stal nierdzewna. Korozja nie powinna pojawiać się na konstrukcji, jeżeli doszłoby do takiej sytuacji, obowiązuje gwarancja 12 lat na komponenty konstrukcji.

Elementy konstrukcji novotegra to aluminium lub stal nierdzewna. Korozja nie powinna pojawiać się na konstrukcji, jeżeli doszłoby do takiej sytuacji, obowiązuje gwarancja 12 lat na komponenty konstrukcji.

Dla zachowania najwyższego standardu i jakości wykonanej instalacji faktycznie należy przygotować projekt nawet dla najmniejszych instalacji, np. na blasze trapezowej. Do takich zadań idealnie posłuży bezpłatny Solar-Planit.
Poświęcenie dosłownie kliku minut daje pełny plan konstrukcji, zestawienie materiałów, statykę i dokumentację dla klienta końcowego, a przede wszystkim pewność poprawnego wykonania konstrukcji.

Idealnym materiałem do balastowania konstrukcji mogą być płyty chodnikowe, kostka brukowa, obrzeża. Tego rodzaju kamienie występują w prawie każdej gramaturze i rozmiarze, tak aby najlepiej je dopasować do minimalnego żądanego balastu dla konkretnej konstrukcji. Najważniejsze to fakt, że powyższe elementy są zaimpregnowane i przystosowane do układania na zewnątrz. Zwykłe bloczki betonowe mogą się po krótkim czasie skruszyć. Nie mamy w ofercie kamieni do balastowania konstrukcji.

Aktualnie największe moduły, które mogą być zastosowane w konstrukcji na dach płaski II to w układzie wschód–zachód (nawet ponad 2,25 m x 1,2 m) oraz w układzie południowym (1,2 m x 2,18 m). Ograniczeniem w przypadku układu południowego jest rozmiar deflektora wiatrowego.

Należy jednak pamiętać, że: system instalacyjny został zaprojektowany do obciążeń do 2,4 kN/m² (2,400 Pa). Moduły są mocowane do krótkiego boku ramy lub – alternatywnie – do długiego boku ramy przy narożnikach (powierzchnia mocowania 11 x 52 mm).

Wymaga to uzyskania od producenta modułu akceptacji dla mocowania na krótkim boku ramy lub na narożniku długiego boku ramy. Można zastosować trzecią szynę podstawową, dodatkowe stopki i zwiększyć w ten sposób możliwość obciążania modułu. Patrz: https://www.novotegra.com/

Hak ZD jest przygotowany do większych obciążeń (przede wszystkim śniegiem) niż hak flex. Strzemię haka ZD ma średnicę 12 mm a flex 10 mm. Kluczowa jest lokalizacja danej, konkretnej instalacji. W strefach z małym obciążeniem śniegiem można stosować haki wymiennie. Wszelkie szczegóły i możliwości modyfikacji daje Solar-Planit.

novotegra posiada dedykowaną konstrukcję na płyty warstwowe (patrz pytanie). Problemem przy montażu mostka na płycie warstwowej nie jest sam mostek. Jeżeli grubość blachy to minimum 0,5 mm (wytyczne dla blachy trapezowej), mostek teoretycznie może być montowany. Pytanie tylko, jak zachowa się sama płyta warstwowa - czy jej producent zachowa gwarancję itd.

Tak, taka modyfikacja jest możliwa. Jest jednak kilka warunków, które należy spełnić: Ważne, aby szyny podstawowe przykręcane do blachy trapezowej nie przekraczały długości 2,4m. W jednym polu, obok siebie nie powinno być więcej niż 3 moduły.
Kluczowe znaczenie ma również grubość blachy trapezowej i ilość wkrętów zastosowanych na danym odcinku szyny. Takiej modyfikacji nie da się zaplanować w Solar-Planicie. W zestawieniu materiałów i obliczeń może pomóc Dział Rozwoju Produktu.

Mostki, które mamy w ofercie służące do montażu modułów w pionie mają długość 385 mm. Jeżeli okaże się, że taki mostek będzie za krótki, ponieważ rozstaw fal trapezu jest większy, można przygotować mostki z szyny C47.
Należy to jednak zrobić według wskazań i wyliczeń z Solar-Planita. Taka modyfikacja jest możliwa do zaprojektowania.

Tak, takie moduły mogą być montowane na tzw. sztycach. Jednak w tej sprawie najlepiej skonsultować się z Działem Rozwoju Produktu. Konieczne będą dodatkowe obliczenia np. ile wkrętów zastosować lub jak dopasować profile podstawowe w zależności od kształtu i gęstości trapezu i grubości blachy.

Instrukcja i wskazówki na YT -> Solar Planit - przenoszenie materiałów do sklepu online BayWa Webshop

Kompatybilność falowników z akumulatorami należy każdorazowo zweryfikować. Każdy z producentów udostępnia tzw. listę kompatybilności. Wyznacza ona, jakie magazyny energii można podłączyć pod dany falownik. Lista może funkcjonować jako osobny dokument, być zawarta w kartach katalogowych lub instrukcjach obsługi.

Aktualnie w ofercie mamy wiele falowników z funkcją back-up, jednak jest ona realizowana na wiele sposobów.

Falowniki z wbudowanym wyjściem backup:
- Goodwe:
seria ET Plus+ - moce 5-10kW, seria ET - moce 15-29,9kW, sseria BT (retrofit) - moce 5-10kW.
- SMA Sunny Tripower Smart Energy - moce 5-10kW
- Sungrow SH…RT - moce 5-10kW

Falowniki z opcjonalną funkcją back-up przy zastosowaniu zewnętrznych urządzeń:
- Fronius Symo GEN24 - moce 3-10kW – należy zastosować zewnętrzny układ rozłączania który można zbudować samemu lub zakupić gotowy (sam Fronius nie oferuje gotowych rozwiązań tego typu).
Warto tutaj wspomnieć że seria GEN24 ma wbudowaną funkcję PV POINT, czyli możliwość zasilania odbiorników 1-fazowych w przypadku zaniku sieci AC - mimo nie posiadania magazynu energii (o ile jest wystarczająca produkcja z modułów).
Ważne! W falownikach Fronius GEN24 funkcję FULL BACKUP można zastosować tylko przy mocach 6-10kW. Dla falowników 3-5kW nie można tego zrealizować.

- Huawei SUN2000-…KTL-M1 (trójfazowe moce 3-10kW) oraz SUN2000-…KTL-L1 (jednofazowe 2-3,68kW) – należy zastosować Huawei Backup Box – wersję B1 dla trójfazowych serii M1 lub wersję B0 dla jednofazowych serii L1.

- SolarEdge Home Hub SE…K-RWB48 - moce 5-10kW – należy zastosować SolarEdge Home Backup Interface BI-NEUNU3P-01.

To, czy dany falownik ma możliwość łączenia się z siecią WiFi, można sprawdzić w karcie katalogowej lub instrukcji.

Jednak nie wszystkie falowniki posiadające możliwość komunikacji WiFi, mają dołączoną w zestawie antenę/dongiel/wtyczkę. Dotyczy to zazwyczaj falowników od koło 20kW wzwyż.

Większość falowników do zastosowań domowych dostępnych obecnie na rynku posiadają w zestawie odpowiednią antenkę/wtyczkę lub jest ona bezpośrednio wbudowana w falownik.

Zgodność takich połączeń została opisana w nocie aplikacyjnej udostępnionej przez SolarEdge: Nota aplikacyjna

Warto zaznaczyć, że wszystkie dostępne optymalizatory SolarEdge w naszej ofercie mają złącza MC4.

Goodwe: – seria ET Plus+ - moce 5-10kW
– seria ET - moce 15-29,9kW
– seria BT (retrofit) - moce 5-10kW

Sungrow SH…RT - moce 5-10kW

Kontakty bezpośrednio do wsparcia producentów udostępniliśmy na stronie: Usługi -> Reklamacja i serwis

Szkolenia nt. właściwego doboru optymalizatorów oraz projektowania prawidłowego rozkładu i długości łańcucha można znaleźć w Centrum Wiedzy na stronie SolarEdge.

Wzajemna zgodność i kompatybilność optymalizatorów SolarEdge serii Pxxx i Sxxx zostałą opisana w notach aplikacyjnych.
Optymalizatory domowe: SolarEdge Power Optimizers Inter-Compatibility
Optymalziatory komercyjne: SolarEdge Power Optimizers Inter-Compatibility

Sposób połączenia, komunikacji, wykorzystywane kable jak również warunki montażu, miejsce i odległości opisywane są przez instrukcje montażu.

Należy zacząć od mikroinwerterów, której ilość odpowiada ilości modułów. Oprócz tego każda taka instalacja musi być wyposażona w Q-Relay, czyli rozłącznik AC (1 lub 3 fazowy) oraz IQ Gateway, czyli bramkę komunikacyjną, która jest "mózgiem" całego systemu. Kolejnym elementem jest okablowanie, czyli Q Cable. Ilość wtyczek należy dopasować do ilości mikroinwerterów (nie może być od nich mniejsza!).

Jeżeli wtyczek jest więcej, należy zastosować zaślepkę Q Seal, by ją zabezpieczania. Należy również pamiętać, że w zależności od instalacji jaką chcemy uzyskać, możemy wybrać kable 1- lub 3-fazowe i to one definiują, jaki system uzyskamy. Ponadto są dostępne różne długości, które należy dopasować do rozmiaru używanego modułu.

Oprócz w/w rzeczy dostępne są również akcesoria jak: zaślepka na koniec kabla Q Term (wersja R dla układu jednofazowego, 3P dla trzyfazowego) i złącza AC Q Conn, który ma zastosowanie w momencie przejścia z kabla AC Q-Cable (najczęściej z dachu) na kolejny kabel AC.

Więcej informacji można znaleźć na oficjalnym kanale Enphase na YouTube .

Nie posiadamy w ofercie falowników typowo off-grid, natomiast są dostępne hybrydy z wyjściem back-up.

Praktycznie każdy producent falowników z naszej oferty ma odpłatne przedłużenie gwarancji. Aby skorzystać z tej opcji prosimy o bezpośredni kontakt z producentem.

1. Symo Advanced posiada znacznie większe maksymalne prądy wejściowe na MPPT, co daje nam duży wachlarz rozwiązań, nawet z największymi panelami.
2. Symo Advanced posiada AFCI.
To są tak naprawdę jedyne znaczące różnice, kwestie komunikacyjne wyglądają tak samo w obu przypadkach.

Jest to zależne od producenta/modelu. Ilości są opisane w kartach katalogowych magazynów energii.

Zazwyczaj jest to około 7-10 lat i jest to zależne od producenta. Niektórzy producenci (jak Pylontech) mają w standardzie gwarancję 7 lat. Jednak po zarejestrowaniu jej na stronie jest przedłużana do 10 lat.
Warto jeszcze pamiętać, że zazwyczaj w dokumentach gwarancyjnych można odnaleźć również drugi parametr określający maksymalną ilość „przepracowanej” energii przez akumulator.
Szczegółowo można to sprawdzić w dokumencie gwarancyjnym.

Dla magazynów energii LFP jest to ok. pół roku-rok. Jest to jednak zależne od warunków przechowywania, a szczególnie temperatury. Najlepiej jest przechowywać magazyny energii w stałej temperaturze w okolicach parunastu stopni Celsjusza, co będzie gwarantowało najdłuższe interwały miedzy konserwacjami (w niektórych przypadkach nawet i półtora roku).

Z naszej oferty jest to możliwe dla magazynów energii:
BYD Battery-Box Premium HVS oraz HVM – max. 3 wieże;
Goodwe Lynx Home F Plus+ - max. 8 wież;
Huawei Luna2000 – max. 2 wieże;
Pylontech Force H2 - max. 6 wież (tylko dla sterownika BMS w wersji V2);
SolarEdge Home Battery LV 48V – max. 2 wieże.
Każdorazowo przed rozbudową systemu należy sprawdzić instrukcję obsługi - czy nie ma jakichś dodatkowych wymagań, np. czy wszystkie wieże muszą mieć taką samą ilość bloków; czy wszystkie muszą mieć taki sam poziom naładowania i ustawienie adresów poprzez przełączniki, etc.

Możliwość rozbudowy zazwyczaj leży po stronie magazynu energii i nie ma to większego wpływu na falownik. Jednak nie jest to zasada. W pojedynczych przypadkach, mimo że magazyn energii daje taką możliwość, to falownik nie jest w stanie obsługiwać większej ilości wież. Aby to sprawdzić należy przeanalizować dokumentację lub skonsultować z producentem falownika taką konfigurację.

Poziom naładowania można sprawdzić w aplikacjach do monitoringu udostępnionych przez producentów falowników lub modułów.

Kontakty serwisowe udostępniamy na stronie: Usługi -> Reklamacja i serwis

Żywotność magazynu energii różni się w zależności od użytej technologii. Obecnie stosowana technologia LFP ma żywotność na poziomie parunastu lat, jednak jest to zależne od intensywności jego użytkowania oraz warunków pracy (szczególnie należy zwrócić uwagę na temperaturę).

Można to rozwiązać na dwa sposoby:
1. Zamontować jeden duży, przemysłowy magazyn energii.
2. Zamontować parę wież z mniejszych magazynów energii.
Wybór ten należy do instalatora, ponieważ mogą wystąpić dodatkowe wymagania związane z parametrami elektrycznymi, środowiskowymi, gabarytowymi czy funkcjonalnymi, na które będzie miał wpływ wybór magazynu.

BMZ Hyperion – 15kWh;
BYD Battery-Box Premium HVS – 12,8 kWh dla jednej wieży/38,4 kWh dla max. 3 wież;
BYD Battery-Box Premium HVM – 22,1 kWh dla jednej wieży/66,3 kWh dla max. 3 wież;
Goodwe Lynx Home F Plus+ – 16,38 kWh dla jednej wieży/131 kWh dla max. 8 wież;
Huawei Luna2000 – 15 kWh dla jednej wieży/30 kWh dla max. 2 wież;
Pylontech Force H2 – 12,87 kWh dla jednej wieży/77,22 kWh dla max. 6 wież (tylko dla sterownika BMS w wersji V2);
SolarEdge Home Battery LV 48V – 13,8 kWh dla jednej wieży/23 kWh dla max. 2 wież

W naszej ofercie są tylko magazyny Li-Ion. Prawie wszystkie wykonane w technologii LFP. Jedynie BMZ Hyperion ma zastosowaną inną technologię tj. NMC.

I tak i nie. Wiele magazynów ma klasę co najmniej IP 55, co oznacza że przebywanie na zewnątrz i działanie wilgoci lub kurzu nie jest problematyczne. Jednak ze względu na panujące w naszym kraju temperatury oraz ich wahania, jest to niezalecane, a w niektórych przypadkach niemożliwe ze względu na ryzyko nieprawidłowego działania lub awarii.

Większość producentów wymaga w okresie gwarancyjnym wykonywania corocznych przeglądów w celu zachowania gwarancji na urządzenie.
Pompy ciepła przy poprawnym doborze, montażu oraz wysterowaniu parametrów pracy dla potrzeb konkretnego obiektu są urządzeniami niewymagającymi dodatkowej obsługi. Warto jednak wykonywać przeglądy instalacji grzewczej, które pozwala na zachowanie wysokiej efektywności pracy urządzenia oraz zdiagnozowanie i wyeliminowanie ewentualnych usterek na wczesnym etapie.

Dostępne dziś na rynku powietrzne pompy ciepła, szczególnie te renomowanych marek, można zaliczyć do urządzeń cichych, ale wciąż generujących lekki szum. Producenci stosują różne rozwiązania, by jak najbardziej go zmniejszyć, np. dodatkowe wygłuszenia i ocieplenia urządzenia, specjalnie zaprojektowany kształt łopat wentylatora czy programy modulujące prędkość wentylatora. Rekordziści osiągają poziom mocy akustycznej na poziomie nawet 40 dB(A)!

Należy jednak pamiętać, że nawet najlepiej wygłuszona jednostka zamontowana w niepoprawny, niezgodny z instrukcją montażu sposób lub w nieodpowiednim miejscu
(np. przy wewnętrznym narożniku budynku) będzie generowała zwiększony poziom hałasu. Może to skutkować naruszeniem Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. regulującego maksymalny dopuszczalny hałas na granicy działki.

Podstawowym parametrem służącym do oceny wydajności pomp ciepła są współczynniki COP i SCOP. Pierwszy z nich obrazuje chwilowy współczynnik ilości ciepła dostarczonego przez pompę do ilości potrzebnej w tym celu energii elektrycznej. Przykładowo: COP 5.0 oznacza, że dla 5kWh energii cieplnej dostarczonej przez urządzenie, zużyte zostanie tylko 1kWh energii elektrycznej, pozostałe 4kWh energii pobrane zostaną ze środowiska będącego dolnym źródłem energii. Należy jednak mieć na uwadze, że COP jest chwilowym współczynnikiem zmieniającym się przy każdej zmianie parametrów pracy, dlatego należy zwrócić uwagę dla jakich parametrów producent podaje wartości tego współczynnika, np. A0/W35 lub A7/W45.

O ile COP daje nam informację, jak efektywnie urządzenie pracuje w konkretnych warunkach w danym momencie, to współczynnik SCOP daje nam informacje o efektywności urządzenia w określonym czasie, np. miesiąc, sezon grzewczy czy rok kalendarzowy, dzięki czemu dostajemy lepiej zobrazowaną wydajność urządzenia dającą możliwość dokładniejszego ich porównania, niestety nie wszyscy producenci chętnie podają ten parametr w swoich kartach katalogowych.

Kolejnym bardzo pomocnym narzędziem są również karty pracy urządzenia, pozwalają one porównać możliwości pracy urządzenia przy różnych temperaturach. Jest to ważna informacja szczególnie w przypadku, gdy bierzemy pod uwagę możliwości i wydajność pracy urządzeń w ujemnych temperaturach.

Zgodnie z zapisami tzw. ustawy F-gazowej, w przypadku urządzeń niehermetycznie zamkniętych (czyli typu split), zakupu może dokonać wyłącznie firma posiadająca certyfikat F-gazowy dla przedsiębiorstwa lub posiadająca umowę zlecającą montaż przez podmiot posiadający certyfikat F-gazowy. Wyjątkiem jest zakup takich urządzeń w celach dystrybucyjnych, w takim wypadku konieczne do zakupu jest oświadczenie o dalszej odsprzedaży urządzenia.

Do montażu pomp ciepła typu Split konieczne jest posiadanie uprawnień I grupy SEP z zakresu Eksploatacji oraz Dozoru oraz certyfikatu F-Gazowego dla personelu. W przypadku montażu pomp ciepła typu monoblok konieczne jest posiadanie uprawnień I grupy SEP z zakresu Eksploatacji oraz Dozoru, certyfikat F-gazowy nie jest wymagany. Natomiast w przypadku konieczności wykonania prac serwisowych wymagających ingerencji w obieg czynnika roboczego serwisant musi posiadać poza uprawnieniami SEP również certyfikat F-Gazowy.

Nie, do zakupu urządzeń takich jak pompy ciepła typu monoblok, zgodnie z zapisami tzw. ustawy F-gazowej, nie są wymagane żadne uprawnienia ani certyfikaty. W tym wypadku kupno pompy ciepła nie różni się od zakupu lodówki.
Sprawa komplikuje się w przypadku zakupu pomp ciepła typu split. W tym wypadku firma, która chce dokonać zakupu takiego urządzenia nie musi posiadać specjalnych uprawnień, ale wymagane jest posiadanie certyfikatu F-gazowego dla przedsiębiorcy (dotyczy to również osób samodzielnie prowadzących działalność gospodarczą).
Wyjątek stanowią urządzenia zakupione w celu dalszej odsprzedaży – np. dystrybutorzy lub hurtownie, w takim wypadku sprzedaż odbywa się na podstawie umowy dystrybucyjnej lub oświadczenia o dalszej odsprzedaży urządzenia, w którym nabywca deklaruje, że nie będzie montował tego urządzenia i nie będzie ingerował w układ czynnika chłodniczego.
W przypadku, gdy kupić pompę ciepła kupić chciałby klient końcowy, dostarczyć musi skan umowy na wykonanie usługi montażu zawartej z firmą posiadającą stosowny certyfikat dla przedsiębiorstw lub skan umowy zawartej z osobą fizyczną posiadającą certyfikat dla personelu.

Podczas pierwszego uruchomienia urządzeń splitowych marki Viessmann, ekipa serwisowa bezpłatnie wykonuje czynności związane z układem chłodniczym (np. kielichowanie przewodów chłodniczych, wykonanie próby ciśnieniowej itp.), dzięki czemu nie wymagane jest od ekipy monterskiej posiadanie uprawnień F-Gazowych podczas montażu.
Należy jednak pamiętać, że przed przyjazdem ekipy serwisowej firmy Viessmann konieczny jest uprzedni montaż jednostek pompy ciepła oraz dodatkowego wyposażenia hydraulicznego oraz elektrycznego, przeprowadzenie wszystkich przewodów chłodniczych, elektrycznych i hydraulicznych oraz napełnienie i odpowietrzenie obiegu wtórnego.

W celu zabezpieczenia monoblokowej pompy ciepła przed zamarzaniem można skorzystać z jednego z poniższych rozwiązań:
1. Zastosowanie przeciwzamrożeniowych zaworów upustowych
2. Zamontowanie dodatkowej pompy obiegowej z niezależnym zasilaniem, np. akumulator typu UPS lub agregat prądotwórczy.
3. Napełnienie instalacji glikolem propylenowym, jest to alkoholowy roztwór bezpieczny dla zdrowia i życia, którego temperatura zamarzania przy stężeniu 40% wynosi -25°C.
Należy jednak upewnić się czy producent pompy ciepła dopuszcza użytkowanie glikolu lub czy nie wymaga zastosowania dodatkowego osprzętu.

Datę produkcji falowników SolarEdge można zidentyfikować, odczytując cztery cyfry po lewej stronie numeru seryjnego produktu. Numer seryjny produktu znajduje się na tabliczce znamionowej dołączonej do produktu.
Przykład: SJ4218-xxxxxxxxxxxx-xx
– Tydzień produkcji: 42
– Rok produkcji: 18 (2018)

W przypadku falowników Fronius, zalecane jest założenie konta na tej stronie. Dla wyjaśnienia schematu, posłużymy się przykładowym numerem:
Przykład: 31234983
– pierwsze dwie cyfry minus 11 to rok produkcji: 31-11=2020
– drugie dwie cyfry oznaczają tydzień roku: 23

Data produkcji falowników GoodWe jest zaznaczona na etykiecie w numerze seryjnym falownika.
Przykład: 58000DTS215W0423 – data produkcji Maj, 2021
Wyjątek stanowi oznaczenie mięsięcy listopad-październik-grudzień. Zamiast liczb (10, 11, 12) stosowane są oznaczenia literowe A, B, C:
Przykład: 58000DTS21CW0423 – data produkcji to grudzień, 2021 rok

W przypadku falowników produkcji Huawei, nie ma możliwości odczytania daty produkcji falownika z tabliczki znamionowej. Datę produkcji falownika można sprawdzić w wewnętrznym systemie Huawei, podając numer seryjny inwertera. Może się zdarzyć, że w dołączonej dokumentacji do inwertera, w pudełku będzie informacja o dacie produkcji falownika (jednak nie jest to standard).

Z numeru seryjnego falownika KOSTAL można sprawdzić jedynie rok produkcji.
Przykład: 90353UAF00003
T – to rok 2020
U – to rok 2021
Aby uzyskać więcej informacji, należy skontaktować się bezpośrednio z producentem i podać numer seryjny.

Data produkcji falownika SMA znajduje się na tabliczce znamionowej, która naklejona jest na falowniku po prawej stronie.

Z numeru seryjnego falownika Sungrow można wyczytać datę produkcji urządzenia, stosując poniższy schemat.
Przykład: A2172002375– data produkcji to 20.07.21
Pierwsza i druga cyftra to rok, trzecia cyfra to miesiąc, a 4 (i 5) cyfra to dzień miesiąca.
Do tego, jeśli w polu miesiąca będą litery to oznaczają one:
A – Październik
B – Listopad
C – Grudzień

Kliknij tutaj, aby otworzyć playlistę video

Kliknij tutaj, aby otworzyć playlistę video

Kliknij tutaj, aby otworzyć playlistę video

Kliknij tutaj, aby otworzyć playlistę video

Kliknij tutaj, aby otworzyć playlistę video